Het verhaal van Rotterdam begint bij de Rotte, een kleine veenrivier van nog geen 22 kilometer lang. De bron van de Rotte is bij Moerkapelle; rond 1270 werd de rivier daar door een dam tegengehouden. Op die plek – vlak bij de Markthal – staan nu twee enorm grote voeten. Het is een beeld van Ben Zegers en heeft als titel Iedereen is dood behalve wij. En zo is het. Wij zijn springlevend en de Rotte stroomt nog steeds.
Chris Vemer en ik verkennen al fietsend de Rotte. Vorige week waren we aan het begin van de rivier en nu stoppen we bij de Varenbrug. Dat is bijna halverwege. Daar ontmoeten we Monique Chabot, het nichtje van schilder Henk Chabot (1894-1949). Als kind logeerde ze vaak bij oom Henk en tante To. Al lopend neemt ze ons mee naar haar kindertijd, naar het Land van Chabot.
‘Het dijkhuisje aan de Rottekade 207 staat er niet meer, het enige wat nog over is, is het raampje van zijn atelier,’ vertelt Monique. ‘Van 1934 tot zijn dood in 1949 woonde en werkte hij daar. Het huis was piepklein en mijn oom was niet groot, maar om zijn hoofd niet te stoten, moest hij toch bukkend onder de deur door. Het was een bescheiden man en hij was tevreden met wat hij had.’
Het polderlandschap achter het dijkhuisje lijkt nog ongerept. Een klein stroompje met veel groen, geen nieuwbouw of flats zoals aan de overkant.
‘Op de schilderijen van Henk Chabot zie je hoe het polderlandschap er eens uitzag,’ zegt een mannenstem achter ons als we over de Varenbrug lopen. Het is Koos Stadhouders, de man van Monique. Hij loopt met ons mee en weet veel te vertellen over het werk van de schilder Chabot.
Een van zijn meest indrukwekkende schilderijen is De brand van Rotterdam, zijn ooggetuigenverslag van het bombardement op 14 mei 1940. De stad stond in lichterlaaie, een kleine tien kilometer verderop. Het moet een onwerkelijk beeld geweest zijn: de lucht vurig rood, geel, grijs en oranje, met op de voorgrond de ongeschonden huisjes langs de Rotte. Een onheilspellend beeld dat op je netvlies blijft staan. Bij de brug staat een informatiebord met een afbeelding van De brand van Rotterdam en in het Chabot Museum kun je zijn werk in het echt bewonderen.
En passant ontmoeten we een groepje roeiers. Een van hen is blind. Zij roeit al vier jaar op de Rotte en wordt begeleid door twee mannen. De een is net als zij roeier, de ander is stuurman. Hij zorgt ervoor dat ze de goede kant opgaan.
‘Een mooie manier van voortbewegen,’ zeg ik tegen haar.
‘En ik ben in goed gezelschap,’ voegt zij er met een mooie glimlach aan toe.
Zij zijn niet de enigen die over de Rotte varen. Bij toeval komen we een iemand tegen die net een kleine roeiboot te water heeft gelaten.
‘Ga je vissen?’ vraag ik hem.
‘Nee,’ antwoordt hij. ‘Ik ben aan het werk.’
Werken in een kleine roeiboot, denk ik en verbaasd kijk ik hem aan. Voordat ik kan vragen wat hij gaat doen, begint hij te vertellen. Hij komt uit het oosten van het land en is hier voor het eerst. Hij controleert de bordjes van het vaarnetwerk. Hij maakt ze schoon, zorgt dat ze goed vastzetten en als er eentje stuk of weg is, hangt hij een nieuw bordje op. Vandaag heeft hij geluk: het regent niet en de zon schijnt zo af en toe.
‘Weer of geen weer, het werk gaat door,’ zegt hij nuchter.
Dat er fietsknooppunten zijn wist ik, maar dat je ook met vaarknooppunten je route kan uitstippelen is nieuw voor mij.
‘Kom,’ zegt Chris, ‘we moeten verder.’
‘Jammer,’ zeg ik. In gedachten zat ik al in de roeiboot.
Een paar kilometer verder op bij de Prinsenmolen aan het Prinsemolenpad staat dichter Rien Vroegindeweij ons al op te wachten. Het is een mooi plekje. Aan de ene kant de Rotte, aan de andere kant de Bergse Voorplas en in het midden een molen die er al meer dan 375 jaar staat. Voor mij is de Rotte een ontdekkingsreis, voor Rien niet. Hij kent de Rotte als zijn broekzak. Voor hem is de rivier een inspiratiebron en hij heeft er zelfs een dichtbundel aan gewijd: De Rotte is een natte droom.
Speciaal voor ons – en de luisteraars van Chris Natuurlijk, maar dat terzijde – draagt hij aan de oever van de Rotte gedichten voor. Een poëtische afsluiting van onze fietstocht.
Meer weten over de Rotte? Luister naar de 2 zomerse uitzendingen van Waar is Jet? Bij Chris Natuurlijk! van 22 en 29 juli 2023. Het programma van Chris Vemer is elke zaterdagochtend live te beluisteren van 8 tot 9 uur via de Rijnmond app of via Rijnmond.nl. Ben je te laat? Terugluisteren kan ook.
Achtergrond informatie
- Land van Chabot: verrijk je kennis met een film van Ferri Ronteltap
- De brand van Rotterdam: korte toelichting op het schilderij en het bombardement van 14 mei 1940
Activiteiten
- Chabot Museum: een mooie afsluiting of een goed begin van je fietstocht langs de Rotte
- Land van Chabot: ervaar het polderlandschap met al je zintuigen
- Ook dit is de Rotte: van vogelspotten tot troepvisdag
- Vaarnetwerk: hier vind je je weg over de Rotte
Boekentips
- De Rotte is een natte droom: dichtbundel van Rien Vroegindeweij alleen nog tweedehands te koop
- De Rotte van wilde veenen tot wereldhaven door Koos Termorshuizen (uitgeverij Waanders): perfect voor onderweg, zodat je weet waar je bent en voor thuis op de bank om na te genieten van dat wat je gemist hebt en de volgende keer wilt zien.
- Mme Charolotte: Perfecte Picknick (uitgeverij Snor): eindelijk een boek met recepten die lekker en makkelijk te maken zijn.