Het raam is beslagen. Of is het ochtendmist? In de vensterbank staat een blikje met een half opgebrande kaars erin. Daarnaast een zwart gietijzeren strijkbout, op het handvat ligt een glimmende vork. Er klinkt een enorme harde knal. De vork raakt uit balans. Ook ik voel de dreun. Hoe kan dat? vraag ik me af. Is dit echt of is het mijn verbeeldingskracht?
Buurmannen
Je woont in niemandsland en het is oorlog. Wat doe je dan?
De huizen in je omgeving zijn doorzeefd met kogels, gedeeltelijk ingestort of volledig verwoest.
Het is winter. De zon laat zich niet vaak zien. De dagen zijn kort en koud.
Ook binnen is het donker. Een kaars flikkert en je warmt je handen aan het blikje met gesmolten kaarsvet.
Alleen ’s avonds wordt je huis verwarmd door het vuur van het fornuis.
Je hebt niet veel te eten en drinkt thee met honing. Of is het honing met een beetje heet water dat op thee lijkt?
Alleen jij en je buurman zijn nog niet vertrokken.
Je buurman komt dagelijks langs. Ook vandaag.
Door de explosie heeft hij geen ramen meer. Hij heeft je hulp nodig.
Het huis waarop jij past heeft nog wel ramen.
‘Die passen precies,’ zegt de buurman.
Je bent het er niet mee eens, en toch help je je buurman.
Grijs gebied
Het landschap is zwart, wit en grijs. In de verte ligt een man. Al een paar dagen.
‘Hij is dood,’ zeg je tegen de buurman.
De buurman knikt.
‘Elk mens moet begraven worden,’ zeg je. ‘Ook de vijand.’
De buurman schudt zijn hoofd.
‘Te gevaarlijk,’ zegt hij.
Als de avond valt, begraaf je hem met gevaar voor eigen leven.
Niemandsland
Je houdt elkaar gezelschap. Ook al denk je niet hetzelfde, heb je een tegenovergestelde mening en heb je nooit een hechte band gehad. Dat kan in niemandsland.
Plotseling staat er een soldaat voor je deur.
‘Je moet hier weg,’ zegt hij. ‘De vijand kan elk moment hier zijn.’
Je kunt niet weg, zeg je. De bijen hebben je nodig. Zonder jou overleven ze de winter niet.
Het is niet jouw oorlog, zeg je.
Je bent niet bang. Maar voor de zekerheid vergrendel je de poort.
Je gaat zitten op de bank, recht tegen over het raam. De handgranaat op je schoot houd je stevig vast.
Grijze bijen
De film Grey Bees – een bewerking van de roman Grijze bijen geschreven door Andrey Kurkovs uit 2018 – is levensecht. Het verhaal gaat over twee mijnwerkers. Ze zijn nog de enige twee bewoners in een dorpje in de Donbas.
De film is in vijf maanden tijd geschoten. In de winter, net als in de film. De filmdagen waren kort en er was weinig budget. De acteurs hadden geen vrijheid, het script stond vast. Er werd efficiënt gewerkt en er was geen tijd voor improvisatie. Bij de montage is 95 procent van de beelden gebruikt. Zou dat de reden zijn waarom de film zó dicht op mijn huid zat?
IFFR dag 8
In de rij staan hoort bij het filmfestival. Terwijl ik wacht, wordt er geposeerd voor de fotowand. De man met bril kijkt mij aan. Ik kijk terug, pak mijn telefoon en maak ook een foto. Als ik in de zaal zit, kom ik te weten wie hij is. Het is Dmytro Moiseiev, de regisseur van Grey Bees.